تیم تحریریه

مقدمه

یکی از چالش‌هایی که در رابطه با فعالیت موسسات خیریه بیان می‌شود موضوع فعالیت‌های موازی و جزیره‌ای موسسات است. در برخی موارد دیده می‌شود که در فاصله‌های جغرافیایی نزدیک چندین موسسه نیکوکاری هم‌زمان در حال انجام فعالیت در زمینه‌های مشابه هستند.

یکی از راهکارهایی که برای رفع این مشکل بیان می‌شود تشکیل شبکه‌های همکاری بین موسسات است. به این صورت که سازمان‌ها برخی فعالیت‌های مشابه را به‌صورت مشترک با هم انجام دهند. برای شبکه‌های همکاری مزایا و معایبی مطرح شده است که در ادامه به این موارد پرداخته می‌شود.

تعریف شبکه‌های همکاری

به توانایی مردم برای کار و فعالیت با یکدیگر، خود سازماندهی، بسیج منابع برای حل مشکلات و دستیابی به علایق مشترک، شبکه همکاری و یا ائتلاف گفته می‌شود. شبکه‌ها؛ گروه‌هایی هستند که بر روی پروژه‌های توسعه‌ای مشترک و در جهت حل مسائل مشترک همکاری می‌کنند.

اثرات استفاده از شبکه‌های همکاری

 شبکه‌سازی یکی از کلیدهای اصلی توسعه اثربخش است که به سازمان‌های مربوط به فقرا، انجمن‌ها، فدراسیون‌ها، شبکه‌ها و جنبش‌های اجتماعی هم مربوط می‌شود، اما هنوز این نهادها به‌عنوان یک بخش نظام‌مند در بخش‌های خصوصی و یا عمومی و در بیشتر راهبردهای منطقه‌ای به رسمیت شناخته‌ نشده‌اند.

گروه‌های سازمان‌دهی شده از فرصت بیشتری برای درخواست تقاضاهای خود از افراد تصمیم‌گیرنده برخوردار هستند و می‌توانند بر سیاست‌ها و مذاکراتی که بر رفاه آن‌ها اثرگذار است تاثیر بیشتری داشته باشند. نقش این ظرفیت‌ها در شروع، اجرا، عملیاتی سازی و نگه‌داری خدمات اساسی با همکاری و مشارکت مقامات رسمی دولتی حیاتی است.

گروه‌های کوچک و پراکنده با پیوستن به شبکه‌ها و انجمن‌ها می‌توانند به‌صورت منطقه‌ای و یا حتی در سطح ملی اظهار نظر کنند و با افزایش قدرت چانه‌زنی خود از این طریق بر تصمیم‌گیری‌های دولتی تاثیر گذار باشند.

مزایا و معایب کار در شبکه‌ها و ائتلاف‌ها

همکاری بین سازمانی و تشکیل ائتلاف و شبکه‌سازی به‌خصوص برای انجام فعالیت‌های حمایتی و تقویت‌گری می‌تواند پیشنهاد مناسبی باشد، اما این همکاری و تشکیل شبکه دارای مزایا و معایبی است که هر سازمان با توجه به اهداف، ماموریت، چشم‌انداز، استراتژی و انتظاری که از شبکه‌سازی دارد با تحلیل‌های دقیق برای پیوستن یا عدم همراهی با  این شبکه‌‌ها تصمیم گیری می‌کند.

برخی مزایای مطرح شده عبارت‌اند از:

-         همکاری سازمان‌ها و گروه‌هایی با مهارت‌ها و تجربه‌های گوناگون

-         همکاری میان حامیان و اهداکنندگان مالی، مجریان و سیاست‌گذاران

-         هماهنگی سازمان‌ها و کاهش دوباره‌کاری‌ها

-         افزایش اعتبار کارگروهی به دلیل مشارکت میان طیف‌های گوناگون

-         داشتن صدایی رساتر و رسانه‌هایی متنوع‌تر

-         افزایش شتاب حرکت فعالیت‌ها و اثرگذاری بیشتر بر افکار عمومی

-          تقسیم‌کار و شراکت در منابع

معایب مطرح شده عبارت‌اند از:

-         به صرف وقت و انرژی زیادی نیاز دارد.

-         ممکن است باعث کند شدن دستیابی به هدف شود.

-         برنامه‌ریزی و توافق حتی در سطح یک مشارکت ساده ممکن است بسیار زمان‌بر باشد.

-         احتمال مجبور شدن به مصالحه برای رسیدن به دیدگاه مشترک وجود دارد.

-         درخواست بیشتر برخی از مشارکت‌کنندگان نسبت به چیزی که می‌بخشند.

-         احتمال کم‌رنگ شدن شهرت خاص یک سازمان وجود دارد.

یک نکته قابل‌ذکر این است که همان قدر که تشکیل ائتلاف‌ها مستلزم صرف وقت و توجه است، حفظ و نگهداری آن‌ها هم نیرو و منابع می‌خواهد. نباید تصور کنیم که وقتی یک همکاری پایه‌ریزی می‌شود و شکل می‌گیرد دیگر کار تمام است حفظ و نگهداری ائتلاف‌ها و شبکه‌ها نیازمند مدیریت فعالانه است.

شبکه همکاری موسسات خیریه و نیکوکاری

 با توجه به این‌که هدف و ماموریت بسیاری از موسسات خیریه به یکدیگر نزدیک است و در جهت کاهش فقر و آثار ناشی از آن تلاش می‌کنند، از طرفی هدف فعالیت‌های خیرخواهانه کمک به افراد نیازمند است هر چه این مسیر راحت‌تر و سریع‌تر طی شود اثرات بیشتری خواهد داشت.

یکی از راه‌هایی که می‌تواند به بهره‌وری بیشتر موسسات نیکوکاری و سازمان‌های مردم نهاد کمک کند تشکیل شبکه‌های همکاری با سایر فعالان اجتماعی است که فعالیت‌های مشابه و نزدیک به هم دارند.

برای مثال در بسیاری از موسسات به دلیل محدود بودن منابع مالی، برای ارائه خدمات سقفی در نظر گرفته می‌شود که در برخی موارد برای رفع مشکل افراد کافی نیست و فرد ناچار است به چند موسسه دیگر نیز مراجعه کند.

 در صورتی که اگر سازمان‌های اجتماعی این شبکه همکاری را داشته باشند می‌توانند در چنین شرایطی بر اساس ضوابط و قوانین تصویب شده با هم همکاری کنند و مشکل این افراد را در مدت‌زمان کوتاه‌تری حل کنند.

 هم چنین در برخی موارد موسسات نیکوکاری چند خدمت هم‌زمان ارائه می‌دهند که در برخی زمینه‌ها نقاط قوت بیشتری دارند و در ارائه بعضی خدمات نقاط ضعفی وجود دارد.

 در این شرایط همکاری با سایر موسسات و سازمان‌های اجتماعی می‌تواند به تقویت نقاط ضعف و استفاده از نقاط قوت سایر  سازمان‌ها منجر شود.

جمع‌بندی

با توجه به این موضوع که بسیاری از سازمان‌های مردم نهاد و به خصوص موسسات نیکوکاری، خدمات مشابه ای ارائه می‌دهند، هم‌چنین به دلیل محدود بودن منابع مالی و دسترسی محدود سازمان‌ها به امکانات، و از طرفی با توجه به هماهنگ و هم‌راستا بودن اهداف موسسات نیکوکاری برای رفع نیازهای افراد نیازمند، به نظر می‌رسد ایجاد یک سری شبکه همکاری بین سازمان‌های مردم نهاد و به خصوص فعالان حوزه نیکوکاری می‌تواند به بهتر شدن مسیر یاری‌رسانی کمک کند.

درصورتی‌که این فرآیند به‌درستی و با آگاهی از با شرایط و ضوابط خاص برای همکاری  در نظر گرفته شود، به صورتی که مزایای ایجاد همکاری برای سازمان‌ها بیشتر از معایب آن باشد و به بهره‌وری و افزایش سرعت فعالیت‌های نیکوکارانه منجر شود می‌تواند راه‌حل مناسبی باشد.

 هم چنین عضویت در شبکه‌های همکاری می‌تواند به تخصصی‌تر شدن فعالیت‌های اجتماعی منجر شود..

موسسه مهر هوشمند با برند آگاپه بستری برای شناخت بهتر حوزه فعالیت و گروه هدف موسسات خیریه و نیکوکاری فراهم کرده است. سازمان‌های مختلف برای آشنایی بیشتر با فعالیت‌های این موسسات می‌توانند به پلتفرم آگاپه مراجعه  کنند و در صورت علاقه، به تشکیل شبکه همکاری و ارتباط با سایر موسسات اقدام کنند.

منابع:

1.      منبع: توانمند سازی و کاهش فقر ( کتاب مرجع بانک جهانی)  ویراستار؛ دیپا نارایان، مترجمان؛ فرزام پور اصغر سنگا چین، جواد رمضانی، زمستان 94

2.      سایت حامیان جامعه مدنیhttp://irancso.com/