نوشتههای بلاگ توسط تیم تحریریه
مقدمه
مسئولیت اجتماعی شرکتها یکی از مفاهیمی است که در دنیا طرفداران زیاد پیدا کرده است. این مفهوم به این موضوع اشاره میکند که شرکتهای تجاری و اقتصادی علاوه بر تلاش برای کسب سود اقتصادی نسبت به جامعه هم احساس مسئولیت داشته باشند و تا حد امکان بخشی از سود خود را به فعالیتهای اجتماعی مانند انجام امور خیر، حمایت از محیطزیست، بالابردن کیفیت محصولات به صورتی که خسارت کمتری به محیطزیست وارد کنند و ... اختصاص بدهند.
ازآنجاییکه مؤسسات خیریه به تنوع در تأمین درآمد نیاز دارند و از طرفی با توجه به اهمیت مفهوم مسئولیت اجتماعی برای بسیاری از شرکتها در سطح دنیا میتوان از پیوند و ارتباط این دو گروه منافعی برای هر دو گروه به دست آورد.
تعریف و مفهوم مسئولیت اجتماعی شرکتها
تعریف رسمی مسئولیت اجتماعی بدین شرح است؛ الزامات مدیریت درباره انتخاب گزینههایی که موجب ارتقاء رفاه و منافع اجتماع و سازمان میشود. سازمانها و نهادها میتوانند مسئولیت اجتماعی خود را در قالب طرحهایی همچون اشتغالزایی، کمک به افزایش ظرفیت و تولید بخشهای صنعتی، مطرح بودن بهعنوان نهادهای سبز، جایگزینی خودروهای فرسوده، سرمایهگذاری در زمینه زیرساختها و شرکت در امور خیریه نشان دهند. مسئولیت اجتماعی یعنی نوعی احساس تعهد بهوسیله مدیران سازمانهای تجاری بخش خصوصی که آنگونه تصمیمگیری نمایند که در کنار کسب سود برای مؤسسه، سطح رفاه کل جامعه نیز بهبود یابد. آگاهی از پیامدهای مسئولیتپذیری اجتماعی برای سازمانها بسیار مهم است. مسئولیت اجتماعی نیازمند این است که عموم مردم از فعالیتهای سازمان آگاهی داشته باشند.
مسئولیت اجتماعی در جهان و ایران
در حال حاضر مسئولیت اجتماعی در سطح جهان و در بین شرکتهای بزرگ دنیا مانند؛ گوگل، مایکروسافت، والت دیزنی، کوکاکولا و ... مورد توجه قرار گرفته است. در بسیاری از کشورها مشتریان به سراغ شرکتهایی میروند که به مسئولیت اجتماعی و وظایف اجتماعی خود توجه بیشتری نشان میدهند و این کار باعث ترغیب سایر شرکتها به توجه بیشتر به این موضوع شده است. متأسفانه این فرهنگ هنوز در کشور ما پر رنگ نشده است و برای بسیاری از شرکتها بهعنوان یک هدف در نظر گرفته نمیشود، اما افرادی هستند که به دنبال افزایش مسئولیت اجتماعی در بین شرکتها هستند و میتوان به شروع این جریان برای فراگیری این اتفاق امیدوار بود.
نگرش شرکتها به موضوع مسئولیت اجتماعی
در رابطه با این موضوع نگرشهای مثبت و منفی زیادی در بین شرکتهای مختلف وجود دارد، این نکته وجود دارد که موضوع مسئولیت اجتماعی دو بعد داخلی و خارجی دارد، به این معنی که برخی از شاخصهای آن مربوط به رفتارهای درونسازمانی است و برخی دیگر به رفتار سازمانها با خارج از سازمان و جامعه مربوط میشود. عوامل زیادی بر نوع نگرش شرکتها و سازمانهای مختلف نسبت به موضوع مسئولیت اجتماعی اثرگذار است مواردی مانند؛ درآمد و سود شرکت، هزینههای شرکت، برندسازی و افزایش شهرت و اعتبار، توجه به خلق فرصتهای جدید، فشار و انتظار ذینفعان (سهامداران، جامعه و رسانهها) از شرکت، نگرانیهای اجتماعی و زیستمحیطی مشتریان و مصرفکنندگان، تصمیم شخص مدیرعامل بر مبنای انگیزههای مذهبی و انسانی
خیریهها چگونه میتوانند از مسئولیت اجتماعی شرکتها بهرهمند شوند؟
شرکتها برای ورود به عرصههای اجتماعی و بهخصوص انجام کار خیر نیاز به انگیزههایی قوی دارند. زیرا از نظر خیلی از مدیران توجیه اقتصادی برای این کار وجود ندارد. اما اگر مؤسسات خیریه بتوانند با شرکتهای تجاری و اقتصادی وارد مذاکره شوند و آنها را قانع کنند که پرداختن به امور خیر، بازخوردهای بسیار خوبی در سطح جامعه خواهد داشت و یک تبلیغ غیرمستقیم اما اثرگذار برای آنها محسوب میشود و هم چنین سبب جذب مشتریانی میشود که این امور برای آنها اهمیت دارد ممکن است بتوانند شرکتها را راضی به انجام این کار بکنند.
روشهای پیشنهادی برای انجام این فرآیند
· مؤسسات میتوانند در ابتدا لیستی از شرکتها و سازمانها و حتی بانکهایی که از لحاظ مکانی به آنها نزدیک هستند و یا از قبل ارتباطاتی با آنها داشتهاند و یا مواردی که فکر میکنند تمایل به انجام این کار دارند را تهیه کنند.
· یک تیم چندنفره از افرادی که توانایی و قدرت مذاکره و چانهزنی بالایی دارند تشکیل دهند.
· تا جایی که میشود اطلاعاتی در رابطه با سازمان و نحوه فعالیت و نگرش کلی سازمان، مدیران و کارکنان آن در رابطه با امور خیر به دست آورند.
· انواع راههای ارتباطی با سازمانهای مختلف را در نظر بگیرند.
· بر اساس امکانات و زمان افراد مؤسسه برنامهای برای مذاکره با سازمانهای مختلف و با تکیه بر اطلاعات اولیهای که به دست آوردند تهیه کنند، و در اولین زمان ممکن برای ارتباط بیشتر با شرکتها و سازمانهای دیگر اقدام کنند.
جمعبندی
یکی از راههای موفقیت مؤسسات خیریه استفاده از روشهای گوناگون برای افزایش درآمد مؤسسه است، از طرفی با توجه به اینکه بحث مسئولیت اجتماعی میتواند برای بعضی شرکتها و سازمانها مطرح شود و از طرف آنها مورد توجه قرار بگیرد توجه به این موضوع از سمت مؤسسات خیریه میتواند نتایج خوبی هم از نظر مادی و هم برای معرفی بیشتر فعالیتهای مؤسسه در پی داشته باشد. به نظر میرسد یک برنامهریزی دقیق و جامع و اجرای هر چهبهتر آن میتواند منجر به استفاده بهینه از این ظرفیت اجتماعی در بین مؤسسات شود و در نهایت هم مؤسسات و هم شرکتها و سازمانهای مختلف از نتایج آن منتفع شوند. توجه به این نکته هم ضروری است که مانند تمام مباحث اجتماعی بحث مسئولیت اجتماعی شرکتها و سازمانها، مخالفان و موافقان زیادی دارد و این هنر مؤسسات است که از فرصتهای این ظرفیت به بهترین شکل استفاده کنند و نقدها باعث عقبنشینی از پیگیری این موضوع نشود. زیرا حتی جذب تعداد کمی فعال اقتصادی برای بعضی مؤسسات میتواند کمک بزرگی محسوب شود.
منابع
1) عزیزی نرجس؛ محسنی، رضا علی و تاجالدین، محمدباقر ۱۳۹۷ فعالیتهای داخلی و خارجی مسئولیت اجتماعی سازمانها در نظام بانکی و بررسی رابطه آن با سرمایه اجتماعی. جامعهشناسی نهادهای اجتماعی.
2) تحلیل وضعیت مسئولیت اجتماعی در شرکتهای ایرانی، گزارش شده از طرف اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران